Powikłania pocovidowe

Dr. Francois Mulet, Angres, Francja

Ten artykuł został napisany we Francji, w styczniu 2022 roku, w środku „ piątej fali” światowej pandemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2. Dane naukowe i propozycje leczenia homeopatycznego są funkcją tego, co nauki medyczne w tej chwili wiedzą, a wiedza ta oczywiście może w przyszłości ewoluować.

Ponieważ personel medyczny obserwuje pojawianie się symptomów – niekiedy poważnych – już po przejściu ostrej fazy Covida, a także dlatego, że medycyna konwencjonalna –  poza rehabilitacją funkcjonalną i próbami podtrzymywania pozytywnego myślenia – niewiele ma pacjentom do zaoferowania, CEDH postanowił rozwinąć wspierające leczenie homeopatyczne tych przewlekłych zaburzeń czynnościowych i narządowych.

WPROWADZENIE

DEFINICJA

Pojęcie zespołu powikłań, które są następstwem infekcji nie jest niczym nowym. W przeszłości opisane zostały już zespoły długofalowych powikłań powirusowych: te z czasów epidemii ostrego zespołu oddechowego SARS z 2003 roku, bliskowschodniej epidemii MERS z 2013 czy EBOLI, która panoszy się w Afryce Zachodniej.

Jeśli chodzi o Covid-19, wiele osób uskarża się na utrzymywanie się objawów długo po przebyciu fazy ostrej, a nawet nawroty symptomów chorobowych (niekiedy ostrych)  po okresie wyciszenia trwającego kilka tygodni. 2% spośród nich musi ponownie trafić do szpitala. Są to często osoby pomiędzy 30 a 60 rokiem życia, aktywne i nie należące do jakiejś szczególnej grupy ryzyka. Bez względu na to, czy mamy do czynienia w przebiegiem ostrym, czy łagodnym, zakażenie Covid-19 może spowodować długotrwałe skutki, nawet po czerech tygodniach. Dotyczy to także przypadków początkowo bezobjawowych, zwłaszcza u dzieci.

Zjawisko to określamy jako „ powikłania pocovidowe”, „zespół postcovid 19”, lub „ długofalowy zespół Covid”. Nazwy te zostały oficjalnie uznane przez WHO w sierpniu 2020.

 

LICZBY I DZIAŁANIA

Od marca 2021 roku powikłania pocovidowe dotknęły już 11,5 miliona osób na całym świecie.

Na początku 2022 szacuje się, że milion Francuzów zostało dotkniętych tym zespołem.

Jego konsekwencje społeczne, ekonomiczne i edukacyjne są katastrofalne: jedna trzecia pacjentów (29%) przez 6 miesięcy po przebyciu fazy ostrej nie wróciła do pracy, a 43% dzieci nie przez pół roku nie było w stanie kontynuować  nauki w sposób normalny.

W USA, Kanadzie, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii powstały specjalne kliniki leczące ofiary zespołu postcovidowego.

We Francji stworzone zostało stowarzyszenie chorych #ApresJ20, którego celem jest wspieranie i informowanie osób zainteresowanych.

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE

Trzy kryteria pozwalają wyróżnić pacjentów cierpiących na powikłania postcovidowe:

• na początku przeszli oni postać objawową Covid-19,
• 4 tygodnie lub później od rozpoczęcia choroby doświadczyli oni objawów początkowych,
• żaden z tych objawów nie może być wyjaśniony przez obecność innej choroby.

Klasyfikacja Covid-19 wg. Brytyjskiego Instytutu Zdrowia (NICE) wymienia trzy stadia choroby:

1. Covid ostry i pełnoobjawowy, którego oznaki utrzymują się nie dłużej niż 4 tygodnie.
2. Covid z objawami przedłużonymi, który trwa od 4 do 12 tygodni.
3. Zespół postcovidowy, który utrzymuje się powyżej 12 tygodnia od zachorowania.

 

Zespół długofalowych powikłań obejmuje dwa ostatnie stadia nozologicze.

Przypomnijmy, że faza długofalowych powikłań nie niesie ze sobą ryzyka zakażenia, które może nastąpić do 15 dni od rozpoczęcia fazy ostrej. Dotyczy to wariantów zakaźnych epidemii 2019-2021 i nie zależy od zaszczepienia.

Według badań przeprowadzonych przez magazyn Lancet z styczniu 2021 roku, 76% pacjentów cierpi z powodu przynajmniej jednego objawu utrzymującego do szóstego miesiąca od zachorowania.”

Od początku pandemii, czyli od końca 2019, na całym świecie powstało wiele publikacji. Można jednak zauważyć,  że dane pochodzące z różnych różnią się od siebie w sposób wyraźny, ale też, że bywają oparte są o inne kryteria ewolucji choroby. Dla przykładu:

 

• według badań przeprowadzonych przez magazyn Lancet z styczniu 2021 roku 76% pacjentów cierpi z powodu przynajmniej jednego objawu utrzymującego do szóstego miesiąca od zachorowania.

 

• według magazynu Nature (marzec 2021) 33% przypadków Covid-19 doświadcza przynajmniej jednego objawu postcovidowego przez cztery tygodnie, a 19% odczuwa objawy nowe lub zaostrzone w czwartym tygodniu (od zachorowania).

 

• ISERM, APHP i Uniwersytetu Paryskiego (maj 2021) u pacjentów covidowych, hospitalizowanych, a następnie przebadanych po 6 miesiącach, zaobserwowano że:
• 60% miało przynajmniej jeden objaw,
• 25% z nich – trzy,
• 7% nie odzyskało smaku i powonienia,
• 29% nie nie wróciło do pracy,
• 2% potrzebowało powtórnej hospitalizacji.

 

• HAS ( Haute Autorite de Sante) w listopadzie 2021 u 50% pacjentów covidowych jeden objaw początkowy utrzymywał się przez 4 tygodnie, a u co najmniej 10% przez 3 miesiące.

INSERM i AP-HP stworzyły pod koniec 2020 epidemiologiczny instrument ewaluacyjny na platformie ComPaRe. Ma on postać kwestionariusza skierowanego do wszystkich Francuzów, a dotyczy Covida objawowego i wyraźnego.

Wyniki ankiety wykazują, że:

• 40% pacjentów mających powikłania pocovidowe odczuwa pogorszenie jakości życia,
• 77% określa wpływ choroby jako „nie dający się uzasadnić”,
• 48% deklaruje, nie nie jest w stanie podejmować niektórych aktywności, zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym.

 

CZYNNIKI RYZYKA PRZY POWIKŁANIACH POCOVIDOWYCH

Zarówno w obrębie całej populacji, jak i wśród tych, którzy przebyli ostrą fazę Covid-19 można wskazać osoby, które są szczególnie narażone na powikłania. Istnieje korelacja pomiędzy początkową ostrością przebiegu choroby, a długofalowym utrzymywaniem się objawów. Jest to główny czynnik ryzyka.

Powikłania pocovidowe utrzymują się powyżej 6 miesięcy u 80% pacjentów hospitalizowanych, a zaledwie u 10% tych wszystkich, którzy w ogóle przeszli chorobę w postaci objawowej.

Wśród tych, którzy zostali poddani reanimacji można zauważyć częstsze pojawienie się przynajmniej trzech symptomów po 6 miesiącach.

Intensywność objawów początkowych naraża w większym stopniu na pojawienie się powikłań, szczególnie w związku z pięcioma symptomami początkowymi: kaszlem, zmęczeniem, bólem głowy biegunką i anosmią.

O ile mężczyźni są bardziej zagrożeni ciężkim przebiegiem fazy ostrej, o tyle kobiety częściej doświadczają symptomów długotrwałych (w stosunku 0.49).

Ludzie młodzi, wyjściowo raczej oszczędzani przez najostrzejsze objawy choroby są za to bardziej podatni na pojawianie się powikłań:

• 52% osób pomiędzy 16 a 30 rokiem życia ma objawy powikłań po 6 miesiącach (wg. badań norweskich z czerwca 2021)
• to samo dotyczy 30% pomiędzy 5 a 16 rokiem, z których 43% nie jest w stanie kontynuować nauki, 90% rezygnuje z zajęć pozalekcyjnych (wg. badań hiszpańskich z czerwca 2021)
• 16,8% w grupie pomiędzy 5 a 16 rokiem ma powikłanie po 12 miesiącach, przy pojawieniu się spóźnionych objawów, przeciętnie po 5 miesiącach.

Ewaluacja wśród młodzieży jest dodatkowo utrudniona z powodu często bezobjawowego przebiegu choroby oraz często nieudanej serokonwersji, co powoduje, że powikłania są wykrywane z opóźnieniem.

 

SZCZEGÓLNA JEDNOSTKA CHOROBOWA  – PIMS

PIMS (Pediatric Inflammatory Multisystem Syndrom) o podłożu poinfekcyjnym dotyka dzieci i młodych dorosłych. Obraz kliniczny zbliżony jest tu do choroby kawasaki. Od czasu nadejścia epidemii przypadki PIMS pojawiają się czterokrotnie częściej ( ok. 800 przypadków z samej Francji w roku 2021), a pierwsze objawy następują  zazwyczaj po 4-5 tygodniach od wystąpienia fazy ostrej Covid-19. Dwie trzecie dzieci w wieku od 4 do 11 lat wymagało hospitalizacji na intensywnej terapii. O ciężkości przebiegu świadczy częstotliwość występowania zapalenia mięśnia sercowego ( 71%) oraz śmiertelność (1,9%). PIMS pojawiający się po 4 tygodniach należy do grupy powikłań pocovidowych.

 

OSOBY Z NADWAGĄ I OTYŁOŚCIĄ SĄ BARDZIEJ ZAGROŻONE

W tej grupie obserwujemy większe ryzyko ciężkiego przebiegu ostrej fazy Covid-19.

Inne czynniki typu cukrzyca, niewydolność serca, niewydolność nerek, rak, transplantacje organów nie są skorelowane z wystąpieniem powikłać pocovidowych, w przeciwieństwie do zwiększonego ryzyka ciężkiego przechodzenia ostrego Covida-19.

Badania pokazują, że kolejne wariant choroby ujawniające się w kolejnych falach epidemii są wprawdzie bardziej zaraźliwe, ale nie koniecznie bardziej niebezpieczne, jeśli chodzi o ryzyko ogólne. Wszystko zależy tu od ogólnego stanu pacjenta, jego chorób współwystępujących, jaki i typu mutacji wirusa.

 

HIPOTEZY FIZJIOPATOLOGICZNE

Dane fizjopatologiczne mają dla podejścia homeopatycznego wartość zasadniczą, ponieważ pozwalają one opracować istotne kwestie, jeśli chodzi o Podobieństwo Fizjoanatomopatologiczne.  Wyznaczenie ścieżki terapeutycznej na podstawie Podobieństwa pozwala na jak najbliższe dotarcie do zmian patologicznych o charakterze tkankowym, komórkowym czy metabolicznym. Jeśli chodzi o powikłania pocovidowe, sięgnięcie po leki homeopatyczne (oparte na Podobieństwie ) narzuca się od samego początku.

Ogólnie nie wiadomo, dlaczego i w jaki sposób powstają powikłania pocovidowe. Prowadzonych jest w tej sprawie wiele badań i krąży wiele hipotez, które w przyszłości z pewnością będą jeszcze ewoluować.

 

UTRZYMYWANIANIE SIĘ WIRUSA W ORGANIZMIE

Hipoteza mówiąca o utrzymywaniu się wirusa SARS-CoV-2 w organizmie łączy się z niewystarczającą lub wypaczoną odpowiedzią systemu odpornościowego. Według tej hipotezy niektóre organy – takie jak wątroba, mózg (opuszki węchowe), czy przewód  pokarmowy – miałyby być rezerwuarami wirusa. Średnio na pozbycie się śladów wirusa potrzeba 11 dni (na poziomie nosogardła) i 28 dni, jeśli chodzi o kał. W przypadku Covid-19, niekiedy można zaobserwować, że wirus rezyduje przez dłuższy czas w przewodzie pokarmowym, pomimo negatywnych wyników testów PCR.

Podobny typ utrzymywania się wirusa widzimy także przy innych chorobach np. Eboli, kiedy to wirus potrafi przetrwać całe miesiące w niektórych organach ciała (oczach czy jądrach), które są nota bene również celem Sars-CoV-2.

 

REINFEKCJA INNYM WARIANTEM

Nabyta odporność na serotyp Sars-CoV-2 nie chroni w najmniejszym stopniu przed pozostałymi, zatem niektórzy przechodzą powtórnie ostry Covid-19, tym razem spowodowany innym wariantem. Odporność nabyta przeciwko pierwszemu serotypowi może być pokonana przez gwałtowny atak wirusa drugiego serotypu, co daje wirusowi dodatkowe możliwości zagnieżdżenia się w organizmie.

 

NADKAŻENIE BAKTERYJNE LUB GRZYBICZE

Nadkażenie bakteriami lub grzybami dotyczy 25-30% ciężkich przypadków ostrego Covida-19. Mogą one powodować wydłużenie reakcji immunologicznej i zapalnej.

 

REAKTYWACJA WIRUSA EBV

Wirus epstein barr w postaci ukrytej obecny jest u 95% całej populacji. Reaktywacja EBV następuje w trakcie obniżenia progu odporności wywołanego przez ostry Covid-19, który wydaje  się tu najbardziej oczywistym czynnikiem etiopatogenicznym.

Magazyn Pathogens w numerze z lipca 2021 roku pisze o badaniach amerykańskich, według których wykrywalność EBV (powodującego zmęczenie, gorączkę, bóle głowy i problemy neurologiczne) u pacjentów cierpiących na powikłania pocovidowe wynosi 66,7%, podczas gdy w przypadkach Covida bez objawów długofalowych jest to tylko 10%.

Wydaje się to słuszne, gdyż organy najczęściej atakowane przez EBV, są też zwyczaj celem SARS-CoV-2. Organy te to mózg ( zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowych), serce (zapalenie mięśnia sercowego), płuca (zapalenie płuc), nerki (zapalenie nerek) i wątroba ( cytoliza, hepatomegalia). Objawy zaobserwowane w trakcie powikłań pocovidowych raczej mogą mieć związek z aktywacją EBV, niż z utrzymującym się długofalowo Sars-CoV-2.

PRZEWLEKŁA BURZA CYTOKINOWA

Przewlekła reakcja zapalna, zwana przez specjalistów burzą cytokinową, zaobserwowana u pacjentów pomiędzy 8 i 10 dniem ostrego Covida, odpowiedzialna jest za wtórne, gwałtowne pogorszenie, zwłaszcza u osób z grupy podwyższonego ryzyka.

Anormalna aktywacja plazmoblastów i limfocytów B oraz nienormalnie wysoki wskaźnik cytokin zapalnych tłumaczą zaangażowanie odporność wrodzonej pacjenta w powikłania pocovidowowe.

Hipoteza o   długofalowej reakcji autoimmunologicznej następującej po zakończeniu infekcji wydaje się obecnie potwierdzać. Ilość i jakość auto antyciał okazuje się różna w zależności od tego, czy  badana grupa przeszła zakażenie Sars-CoV-2, czy nie, a zwłaszcza jest ich wiele u tych, u których przebieg choroby był szczególnie ciężki.

OBJAWY KLINICZNE POWIKŁAŃ POCOVIDOWYCH

Objawy związane z powikłaniami pocovidowymi są wielopostaciowe i mogą ewoluować w okresie od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Objawy te obejmują rozmaite obszary:

• mięśniowo-szkieletowy
• płucny
• neurologiczny
• sercowo-naczyniowy
• nerkowy
• skórny

Dwa elementy są tu godne uwagi i szczególnie powtarzalne:

• skrajne zmęczenie, jakiego doświadcza pacjent
• fluktuacja symptomów z dnia na dzień: jednego dnia pacjent czuje się doskonale, a następnego jest kompletnie wycieńczony, bez wyraźnej przyczyny.

Ogólnie, pacjenci odczuwają głębokie zmęczenie – fizycznie i intelektualnie – opisując swój stan jako „bardzo długą rekonwalescencję”. Większość zaobserwowanych symptomów odnosi się do Covida ostrego utrzymującego się powyżej 4 tygodni, a ich częstotliwość z biegiem czasu maleje. Niemniej, w przypadku 19% pacjentów objawy początkowe nasilają się po dwóch miesiącach, a niekiedy dodatkowo pojawiają się nowe.

Oto fragmenty badań ComPaRe Covid Long, które w dalszy ciągu są w toku. Poza aspektem Podobieństwa Fizjoanatomopatologicznego, o którym była mowa w części dotyczącej hipotez fizjopatologicznych, zbieramy tu także dane RIM (Reakcji Indywidualnej na Chorobę), aby stworzyć zalecenia dotyczące homeopatycznego leczenia wspomagającego.

Należy pamiętać, że niektórym patologiom nie towarzyszą dolegliwości funkcjonalne i nie są one uwzględnione w tej tabeli.

W semantyce homeopatycznej mówimy o celowych zmianach patologicznych, a nie o Reakcji Indywidualnej. Na przykład, jeśli chodzi o zaburzenia w funkcjonowaniu nerek, obserwuje się je u 35% pacjentów po 6 miesiącach od przebycia ostrego Covida o ciężkim przebiegu, w trakcie którego pacjent poddany był dializie.

W porównaniu z tą grupą „niewydolną nerkowo” opisaną wcześnie, obserwujemy pojawienie się niewydolności nerek u zaledwie u 13% pacjentów (również po 6 miesiącach od wystąpienia Covida ostrego), jeśli w czasie choroby w fazie ostrej zaburzeń funkcjonowania nerek nie stwierdzono .

Podobnie, regularnie odnotowuje się pojawienie się cukrzycy  – niekiedy długotrwałe i nawracające –  szczególnie kiedy pierwszych dniach Covida ostrego pacjent poddany był terapii kortykosteroidami.

 

Powikłania pocovidowe:

 

Neurologiczne

Bóle głowy

Mgła mózgowa, problemy z koncentracją

Zawroty głowy

Parastezja

Problemy z pamięcią

Zaburzenie lub utrata powonienia

Zaburzenia lub utrata smaku

Problemy z wysławianiem się (brak słów)

Hipostezja

Drżenie ciała

Kłopoty z równowagą

 

Symptomy ogólne

Zmęczenie

Dreszcze z lub bez gorączki

Bezsenność, zaburzenia snu

Zmiany nastroju, podatność na irytację, niskie morale

Sztywność

Utrata wagi

Utrata apetytu

Poty

Senność

Nadwrażliwość na zimno lub ciepło

Uderzenia gorąca

 

Problemy w klatce piersiowej

Duszności

Częstoskurcze, arytmia, palpitacje

Bóle tułowia

Kaszel

Ucisk w klatce piersiowej

Bóle w klatce piersiowej

 

Narządy ruchu

Bóle mięśniowe

Bóle kostne i stawowe

Bóle: szyjny, grzbietowy i lędźwiowy

Ciężkie nogi, obrzęk kończyn dolnych

 

Zaburzenia trawienne

Dyskomfort, bóle brzucha

Biegunka

Wymioty i mdłości

 

Problemy otolaryngologiczne

Bóle i pieczenie w gardle, problemy z przełykaniem

Zaburzenia słyszenia (anormalne szumy w uszach)

Wyciek z nos, zatkany nos

Bóle ucha

Niedosłyszenie

 

Skóra i włosy

Wypadanie włosów

Wysypki skórne, pryszcze, złuszczanie skóry

Suchość skóry

Palce dłoni i stóp zbielałe, zaczerwienione lub opuchnięte

 

Oczy

Suchość, podrażnienie lub łzawienie oczu

Pogorszenie, zamglenie widzenia

Światłowstręt

 

Naczynia i węzły chłonne

Problemy krążeniowe, opuchnięte naczynia

Samorodne krwiaki

Zaburzanie ciśnienia – zbyt wysokie lub zbyt niskie

Powiększone i bolesne węzły chłonne

 

Układ moczowo-płciowy

Objawy ginekologiczne

Objawy moczowe

Na podstawie badań przeprowadzonych przez ComPaRe Covid Long przedstawiamy 53 symptomy, które dają się zaobserwować po dwóch miesiącach od zachorowania. Podajemy je w porządku, poczynając od najczęstszych:

• zmęczenie (astenia) – 55%
• bóle głowy – 38% po sześciu tygodniach
• problemy z koncentracją, otępienie 24%; problemy z pamięcią – 19%;  zamglony umysł, „brain fog” – 30%
• zaburzenia psychiczne, typu problemy z zaśnięciem (27%), niepokój(30%), depresja(20%), zespół stresu pourazowego(30-40%), przypadki demencji u osób powyżej 65 roku (1,6%)
• duszności (23%)
• bóle w klatce piersiowej, ucisk w klatce piersiowej ( 22%)
• bóle stawowe (20%)
• wypadanie włosów ( 20%)
• bóle mięśniowe (19%)
• kaszel (15,4%)
• zaburzenia smaku i powonienia (13%)
• palpitacje, częstoskurcz (9%)
• długotrwała biegunka (6 do 9%)
• problemy ze wzrokiem (astenopia)
• zaburzenia skórne (pokrzywka, egzema)
• zawroty głowy
• problemy z przełykaniem

 

Najczęstsze symptomy utrzymujące się po 6 miesiącach:

• zmęczenie (astenia) – 37%
• duszności – 21%
• bóle głowy – 26%

 

Powikłania po covidowe po 2 miesiącach:

Zmęczenie

Bóle głowy

„Brain fog”

Zaburzenia psychiczne

Duszności

Ucisk w klatce piersiowej

Bóle stawowe

Bóle mięśni

Kaszel

Problemy otolaryngologiczne

Palpitacje

 

Powikłania po covidowe po 6 miesiącach:

Zmęczenie (55%)

Bóle głowy (40%)

„Brain fog” (30%)

Zaburzenia psychiczne (30%)

Duszności (23%)

Ucisk w klatce piersiowej (22%)

Bóle stawowe (20%)

Wypadanie włosów (20%)

Bóle mięśniowe (19%)

Kaszel (15%)

Problemy otolaryngologiczne (13%)

Palpitacje (9%)

 

Należy także zwrócić uwagę, że obserwowane symptomy niezwykle zależą od serotypu:

w momencie pisania tego artykułu szaleje w Europie „wariant omikron”, przy którym niemal nieobecne są utrata smaku i powonienia, za to  – w fazie ostrej  – towarzyszą mu ostre zapalenia nosogardła z bólami głowy. Względna łagodność  fazy początkowej tego wariantu pozwala przewidywać rzadsze i łagodniejsze następstwa w postaci powikłań pocovidowych.

POWIKŁANIA PO COVIDOWE I OPIEKA HOMEOPATYCZNA

Podobieństwo to centralne pojęcie, na którym buduje się homeopatyczny obraz świata.

Jeśli obserwując jakąś chorobę jesteśmy w stanie rozpoznać patologiczne zmiany na poziomie tkankowym, komórkowym i metabolicznym i porównać je ze danymi toksykologicznymi zawartymi w Materia Medica, co określamy jako Podobieństwo Psychoanatomopatologiczne. Podejście oparte o Podobieństwo daje gwarancję najwyższej skuteczności leczenia homeopatycznego.

LEKI NIEZASTĄPIONE

Chodzi tu o cztery wielkie toksyny omówione w  Materia  Medica. Każda z nich jest polikrestem  i każdy cel leku znajduje swoje odniesienie w objawach po covidowych, przy jednoczesnym podobieństwie na poziomie urazów tkankowych i komórkowych. Chodzi zatem o cztery leki Podobieństwa Psychoanatomopatologicznego .

Niemal wszystkie cele rozpoznane przy powikłaniach po covidowych są wspólne z danymi patogenetycznymi tych czterech toksyn. Jedynie Causticum nie uczestniczy w reakcji zapalnej, Arsenicum nie bierze bezpośrednio udziału w patogenezie narządów ruchu. Mogą jednak angażować się one w sposób niebezpośredni, poprzez oddziaływanie na obwodowy system nerwowy.

PHOSPHORUS

Phosphorus wykazuje tropizm do reakcji zapalnej i do zjawisk naczyniowych typu miażdżycowego. Jest także źródłem zapalenia wątroby, nerek i mięśnia sercowego, a także problemów neurologicznych związanych z rdzeniem kręgowym i paraplegią.

W przypadku powikłań pocovidowych jego zastosowanie wydaje się oczywiste, ponieważ działa on niezwykle blisko urazów komórkowych, które łączą się stanami zapalnymi, miażdżycą i martwicą. Jeszcze bardziej będzie on przydatny w przypadku ciężkich infekcji, gdzie jest on lekiem etiologicznym.

W powikłaniach pocovidowych odnajdujemy wszystkie cele narządowe Phosphorusa, ale jeśli spojrzymy na problem z punktu widzenia organów z poziomu mikroskopu, zobaczymy, że Phosphorus odpowiada przede wszystkim na urazy komórkowe.

CAUSTICUM

Causticum jest niezwykłe ze względu na swój bezprecedensowy tropizm do ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. W związku z tym będzie ono zalecane w leczeniu następujących powikłań:

– niedowładów miejscowych: języka, krtani, strun głosowych, przełyku i kończyn dolnych, (ociężałość ciała), a także przewodu pokarmowego (zaparcia, kolki) lub zwieraczy pęcherza i odbytu.

• zaburzeń czucia z palącym bólem i odrętwieniem, którym towarzyszy ogólne osłabienie.
• zaburzeń poznawczych:  z problemami z koncentracją, pamięcią, regresem intelektualnym, ale też z nadwrażliwością, płaczliwością, rozpaczą.

Inne cele Causticum pozwalają wyjaśnić odpowiedź na inne następstwa Covid-19:

• w obszarze stawowym: zesztywnienie ścięgien połączone ze skurczami,
• w obszarze mięśniowym: zmęczenie, bóle mięśni, ucisk w klatce piersiowej,
• w obszarze ORL i płuc: uporczywy kaszel połączony z rozrywającym bólem ( „jak otwarta rana”), nieskuteczne odkrztuszania po zapaleniu płuc.

ARSENICUM ALBUM

Arsenicum album, podobnie jak Phosphorus, jest lekiem Podobieństwa o działaniu na wiele organów:

• wątrobę: cytoliza
• nerki: nefropatia śródmiąższowa
• mięsień sercowy: miażdżyca naczyniowa, zaburzenie rytmu serca i niskie ciśnienie krwi
• obwodowy układ nerwowy: polineuropatie sensoryczne – skurcze, newralgie, drgawki, paraliż nerwów obwodowych
• skóra: zaburzenia troficzne z rodzaju dermatoz złuszczających, egzemowych i psorycznych, czasem nadkażonych.
• błony śluzowe przewodu pokarmowego, płuc, ORL, i układu mocz płciowego – zapalenia, pieczenie, krwawienie.
• surowica – podrażniający wysięk

Posiada działania osłabiające wszystkie funkcje fizjologiczne, zmienia ogólny stan zdrowia.

Wykazano także jego działanie antywirusowe na poziomie metabolizmu interferonu.

Wreszcie, reaktywne stany lękowo-depresyjne przy patologiach organicznych dodatkowo tłumaczą, dlaczego Arsenicum album jest według Materia Medica lekiem pierwszej pomocy.

MERCURIUS SOLUBILIS

Wykazuje on najbliższe podobieństwo do Covid-19 w fazie ostrej, jeśli chodzi o następujące cele:

• płuca: kaszel, rozsiane zapalenie płuc
• układ trawienny: zapalenie wątroby, biegunki (niekiedy z krwią)
• nerki: nefropatia cewkowo-jelitowa
• układ nerwowy: powikłania ORL, bóle głowy, drgawki, encefalopatia.

Działanie toksyczne Mercuriusa dokonuje się w obrębie różnorakich metabolizmów komórkowych, zwłaszcza na poziomie czerwonych ciałek krwi i z powodu jego wpływu na stres oksydacyjny. W ten sposób oddziałuje on na dwa kluczowe czynniki fizjopatologii SARS-CoV-2.

Lek ten jest bardzo przydatny w przypadkach długofalowego ropienia z adenopatią – bez względu na to, który organ  został zaatakowany. Znajdujemy tu analogię do Silicea.

Biorąc pod uwagę etiopatogenezę powikłań pocovidowych oraz długofalową reakcję zapalną,  uważamy stosowanie Mercuriusa za priorytet.

LEKI NIEZBĘDNE

W zależność od celów naszego pacjenta możemy wskazać grupę leków niezbędnych. Są to leki RIM (Reakcji Indywidualnej Chorego ), działające niekiedy tak, jak leki Podobieństwa.

W dalszym ciągu omówimy poszczególne cele:

• reakcję zapalną
• następstwa funkcjonalne typu astenia, bóle głowy i duszności
• następstwa powiązane z poszczególnym organami ciała

LEKI NIEZBĘDNE PRZY REAKCJI ZAPALNEJ

Trzy z czterech leków niezastąpionych ( Phosphorus, Arsenicum i Mercurius Solubilis) należą to leków, których celem jest reakcja zapalna. Trzy inne wykazują silną biegunowość obejmującą zapalenia, których przewlekłość stanowi podstawę fizjopatologii powikłań pocovidowych. Chodzi tu o trzy leki Podobieństwa.

POWIKŁANIA PO COVIDOWE – REAKCJA ZAPALNA
LEKI KLINICZNE	SŁOWO KLUCZ	OBJAWY
Ferrum Phosphoricum	Czerwone ciałka krwi Neutrofile wielojądrzaste Stres oksydacyjny	Nieco podwyższona temperatura Suchy kaszel Bóle stawów Miejscowe krwawienia
Byronia Alba	Kurkubicyna (działanie zbliżone do kortykosteroidu) Śluzówki, surowica	Suchy kaszel Zapalne bóle stawów Zapalenie osierdzia, opłucnej i otrzewnej Bóle i zawroty głowy
Silicea	Macrofagi, czasem naczyniowe Ropienie Zwłóknienie płuc i węzłów limfatycznych	Wyczerpanie psychiczne i fizyczne Wychudzenie, niedożywienie Wychłodzenie, potliwość Algodystrofia, osteopenia Chroniczny ból głowy

 

LEKI NIEZBĘDNE PRZY POWIKŁANIACH FUNKCJONALNYCH

Poniższa tabela odnosi się do słów kluczy dotyczących kilku wielkich polikastrów wymienionych w Materia Medica. Ich przepisywanie jest szczególnie uzasadnione, kiedy mamy do czynienia z następstwami funkcjonalnych Covida-19. Odpowiadają one również na najczęstsze objawy (wszystkie trzy, lub niektóre z nich) dręczące pacjentów po 6 miesiącach od zachorowania, mianowicie na astenię, bóle głowy i duszności.

POWIKŁANIA PO COVIDOWE O CHARAKTERZE FUNKCJONALNYM

POWIKŁANIA O CHARAKTERZE FUNKCJONALNYM
Medicaments	Asthenie	Cephalees	Dsypnee
Arsenicum album tropizm do wielu narządów po długiej chorobie z komplikacjami wychłodzenie	·        wyczerpanie ·        niespokojne zachowanie ·        zaburzenia lękowo-depresyjne	·        bóle migrenowe zastoinowe ·        newralgia Arnolda	·        duszności typu astmatycznego ·        pogorszenie w nocy ·        poprawa w cieple ·
Natrum muriaticum rekonwalescencja zespół odwodnienia utrata płynów w następstwie ciężkiego, długotrwałego stresu	·        zmęczenie ·        zniechęcenie, smutek ·        spazmofilia ·        poprawę przynosi pocieszenie	·        bóle tętniące, nawracające ·        pogorszenie w cieple, na słońcu	·        wcześniejsza astma ·           wywołana przez alergię lub ·           związana z jakąś porą roku ·        wcześniejsza astma ·           nawracająca, zimowa
Psorinum trudny powrót do zdrowia wychłodzenie	·        wielkie osłabienie fizyczne ·        wychudzenie, pomimo wilczego apetytu ·        rozpacz ·        poczucie nieuleczalności	·        migreny, współwystępujący głód ·        poprawa w cieple ·	·        nadkażenie oskrzeli ·        następstwa śródmiąższowych ·            zwłóknień płuc ·
Silicea ropienie, włóknienie wychłodzenie potliwość	·        wyczerpanie ·        wychudzenie ·        anoreksja ·        zniechęcenie	·        bóle potyliczne, chroniczne ·        Problemy z koncentracją i z pamięcią ·	·        zapalenie oskrzeli i tchawicy ·        astma alergiczne pogorszenie w nocy ·
Tuberculinum po wielokrotnych, nawracających infekcjach potliwość przy najmniejszym wysiłku niestabilność na wszystkich poziomach Manganum aceticum paraliż, niedowład zapalenie okołostawowe pseudo Parkinson	·        astenia ·        wychudzenie, pomimo apetytu ·        niepokój ·        nadwrażliwość ·        nadruchliwość	·        ból, migrena oczna ·        pogorszenie przy wysiłku intelektualnym	·        duszności typu astmatycznego ·        kaszel krtaniowy, chrypka
Kalium carbonicum po długiej chorobie wcześniejsza niewydolność serca lub płuc zapalenie płuc wędrujące zapalenia stawów	·        klinomania depresyjna ·        astenia z bezsennością	·        bóle skroniowe ·            zastoinowe, kłujące ·	·        duszności po wysiłku ·        pogorszenie pomiędzy godziną 2 a 4 ·        mokry kaszel
Kalium phosphoricum po chorobach zakaźnych problemy z pamięcią poprawa w trakcie jedzenia	·        zmęczenie ·        niepokój ·        zniechęcenie ·        hipochondria ·
Phoshoricum acidum po utracie płynów po szoku psychicznym lub przemęczeniu intelektualnym	·        wyczerpanie ·        zobojętnienie ·        widoczny stan depresyjny ·        zaburzenia pamięci	·        potyliczny ból głowy „jak ciężar” ·        ból potyliczny lub w karkowy „jak miażdżenie”

 

LEKI NIEZBĘDNE PRZY POWIKŁANIACH NARZĄDOWYCH

Poniższa tabela przedstawia niewyczerpującą listę leków znajdujących zastosowanie przy leczeniu powikłań narządowych będących następstwem Covid-19. Chodzi tu o leczenie poprzez określenie celów urazowych, jak i poprzez Podobieństwo. Słowa kluczowe służą tu do zebrania informacji niezbędnych do uzasadnienia wyboru odpowiedniego leku.

ZESPÓŁ POCOVIDOWY  – NASTĘPSTWA NARZĄDOWE

ZESPÓŁ POCOVIDOWY  – NASTĘPSTWA NARZĄDOWE
PŁUCA	Silicea             Calcarea fluorica         Fluoricum acidum	·        Ropienie (Podobieństwo) ·        Włóknienie (Podobieństwo), miażdżyca, retrakcja płus, restrykcje, rozszerzenie oskrzeli, rozedma ·        Zwapnienie, uszkodzenia opłucnej ·        Astenia, wychudzenie, niedożywienie, immunodepresja   ·        Zwłóknienie różnych narządów: płuc, węzłów chłonnych, układu sercowo-naczyniowego, skóry, gruczołów dokrewnych (Podobieństwo) ·        Zwiotczenie tkanki łącznej (Indywidualna Reakcja): rozedma, rozszerzenie oskrzeli ·        Pogorszenie Calcerea Fluorica, bardziej w zwiotczeniu, niż w zwłóknieniu ·        Ekstazje oskrzelowo pęcherzykowe – częstsze i bardziej wyniszczające ·        Owrzodzenie śluzówek, zapalenia, nadmierne wydzielanie, nadkażenia
SERCE	Phosphorus           Kalium carbonicum         Fluoricum acidum         Arsenicum iodatum	·        Przekrwienie, zwyrodnienia tkankowe, martwica, miażdżyca (Podobieństwo) ·        Wszelkie choroby serca: duszność bolesna, niewydolność serca, nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca   ·        Wcześniejsza niewydolność serca ·        Duszności po wysiłku, bradykardia, dodatkowy skurcz, obrzęk ·        Zmęczenie   – Nadmierna plastyczność, martwica, ekstazja (Podobieństwo) ·        Pogorszenie Calcarea fluorica: nadciśnienie, przedwczesna arterioskleroza, welupatia, tętniaki ·        Kardiomiopatia rozstrzeniowa   ·        Miażdżyca sercowa i tętnicza ·        Pogorszenie Arsenicum album, niskie ciśnienie krwi, zaburzenia rytmu serca ·        Kardiomiopatia z dusznościami, dodatkowy skurcz, częstoskurcz, migotanie przedsionków
NEUROLOGIA	Causticum           Mercurius solubilis         Plombum metallicom       Zinum metallicum	·        Niedowład/ paraliż miejscowy lub ogólny, utrata czucia, świdrujące bóle (Podobieństwo) ·        Dyzartria, dysfonia, dysfagia, dysuria, dyschezja ·        Następstwa cewnikowania dróg moczowych lub intubacji tchawicy   ·        Następstwa w obrębie centralnego układu nerwowego: niedowłady, paraliże, drżenie kończyn (Podobieństwo) ·        Gwałtowne bóle głowy, zawroty głowy   ·        Zapalenia wielonerwowe, piekące nerwobóle ·        Zaburzenia pamięci (następstwo encefalopatii) ·        NIedowład/ paraliż miejscowy: struny głosowe, zwieracze, mięśnie orbikularne   ·        Po wyczerpującej chorobie lub ciężkiej w skutkach terapii ·        Bóle i zawroty głowy ·        Zmęczenie fizyczne i i intelektualne, oszołomienie na planie świadomości ·        Drgawki, zespół niespokojnych nóg
UKŁAD KOSTNO – STAWOWY	Causticum                 Calcarea fluorica         Medorrhinum   Rhus toxicodendron	·        Zesztywnienie stawów, ogólna sztywność, skurcze ścięgien ·        Napadowe bóle stawów, poprawa, gdy jest ciepło i wilgotno ·        Bóle mięśniowe wywołane przez problemy neurologiczne: bóle mięśni, skurcze, amiotrofia, mioklonie, zespół niespokojnych nóg (Podobieństwo)   ·        Bóle stawowe z zesztywnieniem tkanki okołostawowej (ścięgna, wiązadła) (Podobieństwo) ·        Bóle stawowe z powodu algodystrofii i/lub zapalenie kości i stawów z silną osteofitozą   ·        Zapalenie dużych stawów (pasa miednicowego), poprawa, gdy jest ciepło i wilgotno ·        Naciek lub miażdżyca tkanki włóknisto łącznej ·        Nawroty problemów układem moczo płciowym – podostre lub chroniczne ·        Bóle stawowe – w dowolnym punkcie ciała ·        Bóle mięśni przy najmniejszym wysiłku, rwa kulszowa ·        Pogorszenie przy pierwszych ruchach, poprawę przynosi ciepło i masaż
ORL	Mercurius solubilis         Sulfur       Phosphorus	·       Reakcja typu redoks z martwicą neuronalną (Podobieństwo) lub/i naruszeniem błon śluzowych. ·        Dysosmia, dysgezja ·        Tropizm naczyniowy z niedokrwistością nerwu węchowego (Podobieństwo) ·        Dysosmia i hipososmia ·        Zapalenie naczyń, niedokrwistość, miażdżyca wieloorganowa, następstwa udaru ·        Fantosmia
SKÓRA I PRZYDATKI SKÓRY	Arsenicum album       Phosphoricum acidum       Tallium metallicom         Selenium metallicum	·        Wysypka sucha, swędząca, piekąca, ulga w cieple ·        Kanity, przedwczesne łysienie ·        Po ciężkiej chorobie z komplikacjami ·        Zaburzenie stanu ogólnego, niepokój ·        Łysienie z łojotokiem, kanity ·        W następstwie traumy psychicznej (długotrwałego stresu, smutku) ·        Wyczerpanie, rozpacz, „wypalenie” ·        Łysienie plackowate, które rozwieją się gwałtownie i utrzymuje długo ·        W następstwie wyczerpującej choroby ·        Wysypka sucha, swędząca (obszary około stawowe, ręce) ·        Łysienie, skóra tłusta, trądzik, wypadanie włosów ·        Wyczerpanie psychiczne i fizyczne, depresja, nerwowość, ból głowy ze zmęczenia, brak snu

 

WNIOSKI

Powikłania pocovidowe to syndrom skutków długofalowych rozprzestrzeniający się na całym świecie od czasu wybuchu epidemii pod koniec 2019 roku. Polega na utrzymywanie się objawów Covida ostrego przez przynajmniej 4 miesięcy po zakażeniu, czasami też przydarza się pogorszenie stanu, lub pojawiają się nowe objawy kliniczne (głównie u dzieci).

Obecnie, w 2021 roku, nie został jeszcze wypracowany międzynarodowy consensus w kwestii natury tego syndromu. Prognozy wyleczenie populacji pozostają niepewne, zwłaszcza w świetle ciężkich, globalnych skutków ekonomicznych Covid-19.

Spośród mnóstwa hipotez dotyczących przyczyn, zwracają uwagę dwa elementy fizjopatologiczne: niedowład nerwu błędnego wraz z chronicznym zespołem hiperwentylacyjnym oraz reaktywacja wirusa EDB. W przypadku powikłań po Covid-19, o ile objawy początkowe są wywołane przez samą infekcję, o tyle ich utrzymywanie się może odbywać się za sprawą mechanizmów niezwiązanych z samym wirusem, co w rezultacie pozwala zaliczyć

powikłania   pocovidowe do zespołów o pochodzeniu wieloczynnikowym – fizycznym i psychicznym. Homeopatyczne leczenie wspierające stanowi szansę  – w szczególności poprzez podejście terapeutyczne zgodne z Podobieństwem – na jak najbliższe dotarcie do pacjenta oraz jego patologii tkankowych i komórkowych.

Przewlekłość powikłań wpisuje pacjenta w chroniczny, sykotyczny sposób reagowania, zapośredniczony przez zjawiska zapalne i naczyniowe – podostre i chroniczne. Cele narządowe są tu różnorakie: sercowo naczyniowe, neurologiczne, neuropsychologiczne, załamanie stanu ogólnego.

Jak zawsze rolą lekarza homeopaty jest przewidzieć ewolucję zjawiska w całej jego złożoności.Podobnie jak inne wielkie choroby, takie jak syfilis, HIV, zapalenie wątroby typu B i C –  SARS-CoV-2 pozwala na rozwinięcie się wielu trwałych modyfikacji genetycznych, które są podstawą definicji luezy.

Wśród wielkich toksyn wymienionych w Materia Medica figuruje Mercurius solubilis, który jest pierwszym lekiem Podobieństwa, jeśli chodzi o Covid, zarówno w postaci ostrej, jak i długofalowej, a także lekiem niezastąpionym, jeśli chodzi o Reakcję Indywidualną na powikłania. Jest on dodatkowo wskazany, jeśli weźmie się pod uwagę zagrożenie degradację luetyczną, jakie pojawia u pacjentów w trakcie powikłań.

Wśród wielkich toksyn wymienionych w Materia Medica figuruje Mercurius solubilis, który jest pierwszym lekiem Podobieństwa, jeśli chodzi o Covid, zarówno w postaci ostrej, jak i długofalowej, a także lekiem niezastąpionym, jeśli chodzi o Reakcję Indywidualną na powikłania.

 

Osiem leków głównych, dopełnione przez Mercurius solubilis, który zapobiega skazie luetycznej:

• Causticum
• Phosphorus
• Arsenicum album
• Silicea
• Kalium carbonicum
• Ferrum phosphoricum
• Tuberculinum
• Phosphoricum acidum

 

Potencja, jaką  stosujemy jest wysoka, nie mniejsza niż 15 CH, bo chodzi o wysokie podobieństwo patologiczne tych polikrastów.  Usprawiedliwia to ich zastosowanie  w leczeniu etiologicznym, celowym, oraz w Reakcji Indywidualnej z zazwyczaj wieloma objawami współwystępującymi.

Często, jeśli chodzi o leki Podobieństwa  dopuszcza się zastosowanie 30 CH.

N B:

Pragniemy przypomnieć, że jak do tej pory powyższe propozycje wspierającego leczenia homeopatycznego nie zostały wsparte żadnym badaniem klinicznym. Zbudowaliśmy ten koncept biorąc pod uwagę charakter Covid-19, a zwłaszcza jego następstwa chorobowe i badając kwestię podobieństwa zestawioną z danymi toksykologicznymi  Materia Medica. Przyszłość pokaże, czy praktyka kliniczna włączająca leczenie homeopatyczne potwierdzi się w leczeniu powikłań pocovidowych  – zarówna globalnie, ale też w przypadku poszczególnych ludzi.